Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΟ ΜΠΟΥΝΤΟΥΑΡ

“Ηδονιστές όλων των ηλικιών και όλων των φύλων, σ’ εσάς και μόνον σ’ εσάς αφιερώνω ετούτο το έργο: τραφείτε με τις αρχές του, αρχές που θεριεύουν τα πάθη σας, κι αυτά τα πάθη, με τα οποία ψυχροί και ανιαροί ηθικολόγοι σας φοβερίζουν, είναι τα μέσα που χρησιμοποιεί η Φύση για να κάνει τον άνθρωπο αντάξιο των βλέψεων που αυτή η ίδια έχει γι’ αυτόν· μόνον τα εξαίσια πάθη να ακούτε· το δικό τους μονοπάτι είναι εκείνο που οδηγεί στην ευτυχία.”

Ένα κλασικό κείμενο της παγκόσμιας ερωτικής λογοτεχνίας. Ένα ανατρεπτικό, εικονοκλαστικό φιλοσοφικό ανάγνωσμα.
Η μύηση μιας νεαρής κοπέλας από γάλλους ευγενείς στα μυστήρια της ερωτικής απόλαυσης είναι η αφορμή για μια σειρά από διαλόγους, στους οποίους ο Ντε Σαντ καταφέρεται εναντίον των περισσότερων θεμελιακών αξιών του δυτικού πολιτισμού, ασκώντας σ’ αυτές οξυδερκή κριτική και τελικά απορρίπτοντάς τες.

Ο Ηθικός Κανόνας του Σαντ προστάζει να ακολουθεί κανείς τα σκοτεινότερα και πιο καταστροφικά πάθη στον μέγιστο δυνατό βαθμό, ενώ ο βιασμός, η απάτη, η μοιχεία, ο φόνος και κάθε είδους σκοτεινές επιθυμίες δεν αναγνωρίζονται ως ειδεχθείς παρεκκλίσεις της συμπεριφοράς αλλά ως συστατικά και θεμελιώδη στοιχεία της ανθρώπινης φύσης, απείρως επιδραστικότερα από τις επιταγές του ορθού λόγου. Ο πραγματικά ηθικός είναι ο ανήθικος και η ύψιστη αρετή είναι η φαυλότητα. Ο Σαντ βγάζει τη γλώσσα απέναντι στην καντιανή έννοια του καθήκοντος, απέναντι σε κάθε ηθικό κανόνα που προβάλλει ως αναγκαίο πρότυπο τον αγαθό και ενάρετο άνθρωπο. Είναι η ίδια η ακρότατη σκοτεινή συνέπεια του ορθολογικού πνεύματος του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού.
Κι όμως, δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε πια με τρόμο τον σκοτεινό μαρκήσιο – πολλώ δε μάλλον δεν χρειάζεται να υποκρινόμαστε ότι δεν υπήρξε ποτέ. Είναι εδώ για να μας υποδείξει το κενό που υπάρχει στην τυπική και σχολαστική παραδοσιακή ηθική που διατρέχει τον δυτικό πολιτισμό, την ανυπολόγιστη δύναμη και συνεισφορά του σώματος μέσω της ηδονής και του πάθους στην ανθρώπινη υπόσταση. Είναι εδώ για να αναδείξει τις ακραίες συνέπειες ενός κόσμου όπου χωρίς Θεό και ηθικές αξίες όλα επιτρέπονται, μια ζοφερή πραγματικότητα που ούτε οι πιο φανατικοί του ακόλουθοι δεν μπορούν να αποδεχτούν. Και ακριβώς υπό αυτές τις συνθήκες προκύπτει η ανάγκη στον άνθρωπο να θέσει τα ηθικά ζητήματα στη νέα, ουσιαστική τους διάσταση. Διεστραμμένος ή επαναστάτης, ο Μαρκήσιος ντε Σαντ ήταν ένας από τους πρώτους συγγραφείς που ανίχνευσε τους πιο σκοτεινούς δαιδάλους της ανθρώπινης ψυχής.